Καστοριά, η αρχόντισσα της Δυτικής Μακεδονίας, μια πόλη από την οποία ο επισκέπτης θα αναχωρήσει φορτωμένος εμπειρίες και με έντονη τη νοσταλγία της επανόδου.
Καστοριά, η πόλη που ξυπνάει τις αισθήσεις και τις μνήμες, μια πόλη που συνδυάζει φυσική ομορφιά και πολιτιστική κληρονομιά. Η αμφιθεατρική της θέα από Βορρά και Νότο, τα κατάφυτα βουνά που την περιβάλλουν, τα γραφικά χωριά γύρω από αυτήν και το ελλειψοειδές σχήμα της λίμνης πολλαπλασιάζουν την ωραιότητα της.
Μεγαλείο φυσικού κάλλους η λίμνη Ορεστιάδα της Καστοριάς που, όταν τα νερά της παγώνουν, το θέαμα είναι φαντασμαγορικό. Οι κύκνοι και τα άλλα πτηνά που πετούν πάνω από τα νερά της προσθέτουν στη γραφικότητα και τη μαγεία της.
Η πόλη της Καστοριάς είναι χτισμένη στον αυχένα της χερσονήσου που εισχωρεί μέσα στη λίμνη, με υψόμετρο 627 μέτρα. Βρίσκεται στο κέντρο του νομού Καστοριάς στο μέσο της απόστασης μεταξύ των βουνών Γράμμου και Βίτσι. Η λίμνη και η πόλη είναι άρρηκτα δεμένες εδώ και πολλούς αιώνες.
Η περιοχή, με τις ανεξάντλητες φυσικές καλλονές, την πλούσια ιστορία που χάνεται στα βάθη των αιώνων, τους παραδοσιακούς οικισμούς, τα επιβλητικά αρχοντικά, τους αρχαιολογικούς χώρους, τα ιστορικά μνημεία και τις 80 βυζαντινές εκκλησίες, συγκεντρώνει τα βλέμματα πολλών επισκεπτών και γοητεύει με τη γραφικότητά της.
Η λίμνη υπολογίζεται ότι σχηματίστηκε πριν 10.000.000 χρόνια και η σημερινή της μορφή αποτελεί το κατάλοιπο μιας παλαιότερης λίμνης με έκταση 164 τετραγωνικά χιλιόμετρα και βάθος που ξεπερνούσε τα 50 μέτρα. Η σημερινή έκταση της λίμνης είναι περίπου 28 τετραγωνικά χιλιόμετρα, με μέσο βάθος 4,40 μέτρα και μέγιστο βάθος 8,5 μέτρα.
Έχει χαρακτηριστεί ως τόπος ιδιαίτερου φυσικού κάλλους από το Υπουργείο Πολιτισμού και έχει ενταχθεί στο Ευρωπαϊκό δίκτυο « NATURA 2000» καταχωρημένη με τον κωδικό GR1320001. Σε όλη την έκταση της απαγορεύεται το κυνήγι και έχει συμπεριληφθεί στον κατάλογο των σημαντικών περιοχών για τα πουλιά της Ελλάδας και της Ευρώπης (SRA). Η λίμνη και η ευρύτερη περιοχή της, είναι ένα πολύ σημαντικό φυσικό οικοσύστημα με ποικίλους κα σπάνιους κατά θέσεις οικότοπους που υποστηρίζουν μεγάλη βιοποικιλότητα στην οποία περιλαμβάνονται πολλά σπάνια και απειλούμενα είδη. Είναι η μοναδική φυσική λίμνη της Ελλάδας, στην οποία εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικής έκτασης παρόχθια δάση υδρόφιλων δέντρων, που συνιστούν σήμερα έναν από τους σπανιότερους οικότοπους του Ευρωπαϊκού χώρου.
Η λίμνη και τα παρόχθια δάση αποτελούν ένα σημαντικό πεδίο διατροφής και φωλιάσματος χιλιάδων υδρόβιων και παρυδάτιων πουλιών σε όλες τις εποχές. Ο συνολικός αριθμός ειδών, πλησιάζει τα 200 και πολλά από αυτά είναι είδη σπάνια και απειλούμενα, προστατευόμενα από τη διεθνή νομοθεσία.
Κήλητρο, που θα πει θέλγητρο ήταν το πρώτο όνομα της και αργότερα Καστοριά, από τους κάστορες της λίμνης. Μια πόλη όμορφη και μοναχική, ταυτόχρονα δε παραδοσιακή αλλά και μοντέρνα, φαντάζει να ξεπροβάλλει μέσα από τα νερά της λίμνης. Τα φυσικά της κάλλη σε συνδυασμό με την πολιτιστική της κληρονομιά την καθιστούν ονειρικό τόπο αναψυχής. Τα επιβλητικά αρχοντικά κτίσματα του 17ου και 18ου αιώνα, απομεινάρια μιας άλλης εποχής, μιας άλλης πρωτότυπης αλλά και μοναδικής αρχιτεκτονικής και οι 70 και πλέον ναοί, 26 από τους οποίους Βυζαντινοί με πλούσια αγιογραφία, είναι αψευδείς μάρτυρες της οικονομικής ακμής και πολιτιστικής ανάπτυξης της περιοχής την εποχή εκείνη.
Η οικοδόμηση των Αρχοντικών της Καστοριάς που άρχισε στα μέσα του 17ου και συνεχίστηκε μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα συνδέεται με την περίοδο της ακμής των πόλεων και των κωμοπόλεων της Δυτικής Μακεδονίας. Στην πλειονότητά τους ανήκαν σε πλούσιους εμπόρους και βιοτέχνες της γούνας. Στην αρχιτεκτονική τους εμπεριέχονται στοιχεία λαϊκής τέχνης. Τα περισσότερα ήταν διώροφα ή τριώροφα.
Βασικά υλικά κατασκευής τους ήταν η πέτρα (αργότερα χρησιμοποιήθηκαν και τούβλα), η λάσπη, η χουραζάνη (μείγμα από ασβέστη και άμμο) και η ξυλεία. Κάθε σπίτι είχε την πλακόστρωτη ορθογώνια ή τετράγωνη αυλή, η οποία χωρίζονταν από το δρόμο με μαντρότοιχο, τα αρχοντικά, εκτός από την αισθητική τους πλευρά, ικανοποιούσαν και τις καθημερινές κοινωνικές ανάγκες της οικογένειας. Μπαίνοντας στο σπίτι συναντούσες τη σκάλα που οδηγούσε στους ορόφους. Περιφερειακά στο ισόγειο υπήρχαν χρηστικοί χώροι και στο υπόγειο τα βαρέλια του κρασιού, τα αποθηκευμένα τρόφιμα, το ζυμωτήρι και οι καρβουναποθήκες. Ανεβαίνοντας τη σκάλα, στον όροφο, εύρισκες το μεγάλο και ευρύχωρο σαλόνι, η λεγόμενη καλή σάλα, το γνωστό «Δοξάτο». Ήταν ο κύριος χώρος του σπιτιού για τα χαρούμενα ή λυπηρά γεγονότα: τους αρραβώνες, τους γάμους, τις καρναβαλίστικες διασκεδάσεις.
Το δοξάτο ήταν ένα ορθογώνιο σαλόνι σε σχήμα Π. Στις αντικρινές πλευρές του υπήρχαν τα «μιντέρια», δηλαδή κτιστοί καναπέδες, και γύρω-γύρω σε δυο σειρές μεγάλα παράθυρα με χρωματιστά τζάμια. Η οροφή ήταν ξυλόγλυπτη. Ορισμένα από τα δωμάτια του ορόφου μετατρέπονταν, εφόσον οι ανάγκες το απαιτούσαν, σε εργαστήρια γουναρικής με τα απαραίτητα «τεζιάκια», τους πάγκους δηλαδή των γουναράδων. Αρκετά αρχοντικά διατηρούνται μέχρι σήμερα σε ικανοποιητική κατάσταση.
Μοναδικά ιστορικά μνημεία της Καστοριάς αποτελούν οι εβδομήντα και πλέον Βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες της, που χτίστηκαν κατά τη χρονική περίοδο από τον 9ο έως 19ο αιώνα προσφέροντας στην πόλη ιδιαίτερο χαρακτήρα.
Ο επισκέπτης της πόλης παρατηρεί σχεδόν σε κάθε του βήμα να ξεπροβάλλουν στέγες εκκλησιών σε διασταυρώσεις δρόμων ή σε αυλές σπιτιών. Κτισμένες από καστοριανές οικογένειες, από κατοίκους συνοικιών, από μέλη επαγγελματικών συντεχνιών ή βυζαντινούς τιτουλάριους οι εκκλησίες είναι μικρές στις διαστάσεις τους. Η κατασκευή του ακολουθεί τον τρόπο κατασκευής των σπιτιών. Πολλές από αυτές είναι κτισμένες πάνω σε ερείπια βυζαντινών ναών ή πάνω σε τάφους.
Ο συνηθισμένος αρχιτεκτονικός τύπος είναι της τρίκλιτης βασιλικής με σαφώς διαχωρισμένα τα τμήματα του ναού σε νάρθηκα, κυρίων ναό και Άγιο Βήμα. Η τοιχοδρομία με πλίνθους και πέτρες να συνθέτουν διάφορους σχηματισμούς εξασφαλίζει εκτός από την διακοσμημένη εμφάνιση και τη στατική της εκκλησίας. Με τούβλα σχηματίζονται οδοντωτές ταινίες ως ζώνες των κτιρίων και ως τοξωτά πλαίσια των παραθύρων. Τούβλα σε διπλή σειρά σχηματίζουν το μονόγραμμα του Χριστού. Όλες οι εκκλησίες είναι κατάκοσμες από τοιχογραφίες που καλύπτουν σε πολλές περιπτώσεις και την εξωτερική όψη τους. Σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις παρουσιάζεται μια σταθερή διάταξη σε επάλληλες ζώνες. Στην κατώτερη ζώνη εικονίζονται μορφές αγίων. Στις ανώτερες ζώνες συναντώνται παραστάσεις των σπουδαιότερων γεγονότων της επίγειας ζωής του Χριστού από τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου μέχρι την ανάληψη του Σωτήρος ή μόνο σκηνές από τα πάθη του Χριστού. στην κόγχη του Ιερού Βήματος από τη μέση και πάνω εικονίζονται η Παναγία η Βρεφοκρατούσα ή η Πλατυτέρα και στο κάτω μέρος παραστάσεις της θείας λειτουργίας με ιερουργούντες τους τρεις ιεράρχες και όποιον άλλο άγιο προτιμούσε ο αγιογράφος. Από τον 15ο αιώνα πολλές εκκλησίες διαθέτουν ξυλόγλυπτα τέμπλα μεγάλης καλλιτεχνικής αξίας.
Επισκεφθείτε το Λαογραφικό Μουσείο που στεγάζεται στο αρχοντικό του Νεράντζη-Αϊβάζη, στον οικισμό Ντολτσό, το Βυζαντινό Μουσείο, όπου εκθέτονται κυρίως βυζαντινές φορητές εικόνες από τον 12ο έως και τον 17ο αιώνα, το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, και το Μουσείο Ενδυματολογίας που στεγάζεται στο αρχοντικό των Αφών Εμμανουήλ και διαθέτει μία σημαντική συλλογή από παραδοσιακές τοπικές ενδυμασίες. Η σπηλιά του δράκου βρίσκεται στη βόρεια πλευρά της χερσονήσου, κοντά στο παρεκκλήσι του Αγίου Νικολάου της Μονής της Παναγίας της Μαυριώτισσας. Το 1968 έγινε η χαρτογράφηση του σπηλαίου, οπότε αποκαλύφθηκαν στο εσωτερικό του 7 υπόγειες λίμνες, 10 αίθουσες διαφόρων διαστάσεων (η μεγαλύτερη 45х17μέτρα) και 5 διάδρομοι-σήραγγες.
Σε απόσταση 7 χιλιομέτρων από την Καστοριά βρίσκεται το Δισπηλιό, όπου ανακαλύφθηκε ο πρώτος λιμναίος οικισμός του 5000 π.Χ. και όπου δημιουργήθηκε το πρώτο ελληνικό Οικομουσείο. Το απολιθωμένο δάσος του Νόστιμου, ηλικίας 20 εκατομμυρίων χρόνων, αποτελεί ένα μοναδικό γεωλογικό μνημείο. Ανάμεσα στους πρόποδες του Γράμμου και τις όχθες του Αλιάκμονα είναι χτισμένο το πανέμορφο Νεστόριο, όπου βρίσκεται το μοναστήρι της Παναγίας της Τσούκας. Στη σύγχρονη κωμόπολη του Άργους Ορεστικού κείτονται τα ερείπια αρχαίου οικισμού. Εδώ, επισκεφθείτε τη βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και την τρίκλιτη βασιλική της Αγίας Παρασκευής. Στον παραδοσιακό ιστορικό οικισμό της Κλεισούρας βρίσκεται το περίφημο μοναστήρι της Παναγίας. Στο Μαυροχώρι βρίσκεται το μουσείο κέρινων ομοιωμάτων.
Οι φυσιολάτρες μπορούν να περιηγηθούν στην περιοχή του Γράμμου, απ’ όπου πηγάζει ο Αλιάκμονας, το μεγαλύτερο σε μήκος (297χλμ.) ποτάμι της Ελλάδας, να εξερευνήσουν το θαυμάσιο υδροβιότοπο που υπάρχει κατά μήκος της κοίτης του ποταμού, να διεισδύσουν στα πυκνά δάση και να θαυμάσουν το υπέροχο οικοσύστημα χλωρίδας και πανίδας.
Για τους λάτρεις των χειμερινών σπορ και της αδρεναλίνης λειτουργούν: α) το χιονοδρομικό κέντρο του Βιτσίου το οποίο απέχει 22 χιλιόμετρα από την πόλη της Καστοριάς και β) το χιονοδρομικό κέντρο Βίγλας το οποίο απέχει 36 χιλιόμετρα από την πόλη της Καστοριάς. Η περιοχή προσφέρεται γενικότερα για περιπάτους, συνεπαίρνοντας τον επισκέπτη στην άγρια ομορφιά του τοπίου.
Ο Νομός Καστοριάς με το αστείρευτο φυσικό περιβάλλον, τους παραδοσιακούς οικισμούς, τα μεγαλοπρεπή αρχοντικά, τα βυζαντινά μνημεία και τη γραφικότητα του τοπίου, σας καλεί να τον γνωρίσετε από κοντά και υπόσχεται να σας χαρίσει αξέχαστες εμπειρίες.
Χρήσιμα τηλέφωνα ΚΑΣΤΟΡΙΑ: ΚΤΕΛ: (24670)-83455, (24670)-83609, Ταξί: 18300 (αστική χρέωση), (24670)- 82100, (24670)- 83820, Αστυνομικό Τμήμα: ((24670)-83422, Τροχαία: (24670)-83500, Πυροσβεστική: (24670)-82464, (24670)-22199, Νοσοκομείο Καστοριάς: (24670)-55600, (24670)-28341, Φαρμακεία: (24670)- 22660, (24670)- 29780, (24670)- 23455, (24670)- 27747 ΑΡΓΟΣ ΟΡΕΣΤΙΚΟ: ΚΤΕΛ: (24670)- 42202, Κέντρο Υγείας: (24670)-87170, Φαρμακείο: )24670)- 43343, (24670)- 42862, Πυροσβεστική: (24670)-43111, (24670)-44199
kastoria.gov.gr